بررسی اثرات ضددردی و ضدالتهابی عصاره‌های آبی و الکلی گیاه خرفه در موش‌های سفید کوچک و بزرگ

سابقه و هدف: گیاه خرفه با نام علمی Portulaca oleracea گیاه دارویی شناخته شده‌ای است که اثرات متعددی از قبیل اثرات ضددردی، ضدالتهابی و شل‌کنندگی عضلات صاف و اسکلتی به آن نسبت داده شده است. هدف ما از این پژوهش بررسی اثرات ضددردی و ضدالتهابی این گیاه می‌باشد. مواد و روش‌ها: در مطالعه حاضر اثر ضددردی عصاره‌های آبی و الکلی این گیاه توسط آزمون‌های سنجش درد شامل آزمون صفحه داغ (Hot plate) و آزمون پرش دم (Tail flick) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور در هر آزمون سنجش درد 6 گروه 10 تایی موش سوری انتخاب و سپس عصاره‌های آبی و نیز مرفین (شاهد مثبت) و نرمال سالین (شاهد منفی) به موش‌ها تزریق شد. مدت زمان تحمل درد حیوان در زمان‌های 0، 30، 60 و 90 دقیقه پس از تزریق ثبت گردید. برای بررسی اثرات ضدالتهابی نیز 32 سر رت از نژاد ویستار-آلبینو به چهار گروه تقسیم شدند و یک‌ساعت قبل از تزریق کاراگنن برای ایجاد التهاب در پنجه پا، با نرمال سالین (کنترل منفی)، دیکلوفناک سدیم (کنترل مثبت) و عصاره‌های آبی و الکلی خرفه، تیمار شدند. حجم ادم ایجاد شده در پنجه پا در فواصل 1 و3 ساعت پس از تزریق کاراگنن در هر گروه اندازه‌گیری شد. موارد ثبت شده توسط آزمون ANOVA و تست تعقیبی Tukey مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و در هر مورد که P<0.05 بود اختلاف معنی‌دار تلقی گردید. یافته‌ها: عصاره‌های آبی و الکلی با دوزmg/kg B.W 400 در آزمون صفحه داغ (P<0.001) و نیز در آزمون پرش دم (P<0.001)، اثرات ضددردی معنی‌داری نسبت به گروه کنترل منفی نشان می‌دهند. بیشترین اثر دارو در زمان 60 دقیقه بعد از تزریق عصاره می‌باشد. هر دو عصاره آبی و الکلی در دوز B.W mg/kg 400 در زمان 60 دقیقه در آزمون صفحه داغ در حدود 60% اثر ضددردی مرفین و در آزمون پرش دم به ترتیب 26 و 42% اثر ضددردی مرفین را نشان می‌دهند. تفاوت معنی‌داری بین میزان اثر عصاره‌های آبی و الکلی مشاهده نشد. عصاره‌های آبی و الکلی خرفه در فاصله یک‌ساعت (P<0.01)و 3 ساعت (P<0.001) پس از تجویز کاراگنن موجب کاهش معنی‌دار ادم پنجه پای حیوان شدند. نتیجه‌گیری: این نتایج نشان می‌دهد که عصاره‌های آبی و الکلی گیاه خرفه با دوز mg/kg B.W 400 اثرات ضددردی و ضدالتهابی قابل ملاحظه‌ای داشته و با توجه به این‌که این گیاه مصرف خوراکی دارد می‌توان مصرف خوراکی و موضعی آن‌را برای کاهش درد و التهاب پیشنهاد نمود.